Biografìa e Euvre
(da Wikipedia an lenga piemontèisa)
Vittorio Bersezio a l’é l’autor pì avosà dël teatro piemontèis, mersì a soa ciadeuvra “Le miserie ‘d monsù Travet”.
Vittorio Bersezio a l’era nassù an mars dël 1828 a Povragn, vzin a Coni, e a l’é mòrt a Turin ij 30 ëd gené dël 1900. Surtì da na famija ch’a stava bin, a l’era laureasse an Lege a 19 agn, ma a l’ha mai esercità. A l’ha fàit ël giornalista e a l’ha fondà vàire giornaj, antra j’àutri la Gazzetta piemontese.
Bersezio a l’ha ancaminà a scrive comedie an italian (Bolla di sapone un ëd sò tìtoj), peuj, possà da Toselli, a l’é stàit autor d’euvre teatraj an piemontèis:
- La sedussion (1861)
- La beneficensa (1861)
- Le miserie ‘d monsú Travet , soa ciadeuvra, andàita an sena la prima vòta ij 4 avril 1863
- La violensa a l’ha sempre tòrt (1863)
- Cassa a la dòte
- Bastian contrari (1882)
Soa ciadeuvra, Le miserie ‘d monsù Travet a l’é intrà ant j’antologìe e a l’é stàit traduvù an vàire lenghe forestere.
Ël Travèt a va ‘n cassiëtta
Video e dvd për ël caplavor ëd Bersezio
N’edission original ëd Corbetta e Brusa
GIOMAI tuti a san che la stòria dël teatro ‘n piemontèis a l’ha ‘d rèis bin fongà an nòsta tradission leteraria, a parte da l’Alion për rivé a la fiorìa dla stagion risorgimental con ij nòm ch’a l’han fàit nià antorn a Giovanni Toselli, con un che a svantaja su tuti: Vittorio Bersezio (Povragn 1828-Tu- rin 1900) che con la ciadeuvra ‘d «Le miserie ‘d Monsù Travèt» a vagna a nòst teatro n’arsonansa europea.
Dòp la prima a l’Alfieri dël 1863, cost test antërpretà dal Toselli a l’é stàit rapresentà un bordel ëd vòte e un pòch an tuti ij teatro, e nen mach piemontèis e italian. La comedia a l’é stàita tradota an italian, an venessian e fin-a an alman, ma an piemontèis a l’ha vorsula vëdde a Milan dël 1868 Alessandro Manzoni.
Bele se l’atività e la bibliografia ‘d Vittorio Bersezio a ten vàire pagine (bastrìa dì che a l’é stàit ‘1 diretor ‘d cola «Gazzetta Piemontese» che dventrà peui «La Stampa» e ch’a l’ha scrivù euvre stòriche an italian e na bela partìa ‘d novele e romans), i podoma di che se ancheuj cost nòm a l’é ancora tant arcordà, a l’é pròpi për «Le miserie ‘d Monsù Travèt», che ant j’ani a son sempe stàite rapresentà: un clàssich.
A 140 ani da cola prima, la comedia a l’é stàita portà an sena da la Companìa ‘d Mario Brusa, con la regia d’Oliviero Corbetta, për la Rassegna 2003 ëd «Teatro nelle lingue del Piemonte» soagnà da la Region Piemont. Ant l’ocasion la Fondazione Vittorio Bersezio a l’ha realisà ‘n video e un dvd con ‘1 pròlogh ch’a fa d’arferiment stòrich e la ripresa dlë spetàcol realisà al Teatro Giacosa d’Ivreja; e për chi a mastia nen tant bin ël piemontèis a-i son ij sot-tìtoj an italian.
Tut compagnà da na plachëtta che an pòche pagine a në smon-e un sentijon motobin fosonant sla vita e sl’euvra dël Bersezio. E a l’é franch na bela ròba che ancheuj soa ciadeuvra as peussa vëdse e sentisse an nòste ca.
[Albina Malerba – La Stampa/Torinosette – 14 maggio 2004]
